اسرار معرفتی سوره قدر نماز

در ادامه ی بحث اسرار نماز نکته ای را در خصوص سوره های اصلی بعد از حمد عرض می کنم و متذکر می شوم که این نکات، تفسیر این سوره ها نیست و صرفاً نکاتی عرفانی و کاربردی برای درک باطن نماز است .

مطابق دستورات موجود و فضلیت سوره ها در نماز می بایست در رکعت اول نمازهای واجب بعد از حمد سوره ی "قدر" و در رکعت دوم بعد از حمد سوره ی"اخلاص" خوانده شود . البته موارد خاصی مثل نماز صبح جمعه هم وجود دارد که خواندن سوره ی "جمعه" در رکعت اول بعد از حمد سفارش شده است.

در تعریف این دو سوره کوچک ترین اما کامل ترین و بهترین تعریفی که ارائه شده این است که "سوره ی قدر" شناسنامه ی محمد و آل محمد صلی الله علیهم اجمعین است و "سوره ی اخلاص" شناسنامه ی خداوند متعال. بنابر همین تعریف در نماز هم می بایست سیر معرفتی ما مبتنی بر شناخت خدا و معصومین باشد.

پیرو مباحثی که پیش از این در خصوص حقیقت زمان و زمان حقیقی بیان شد، سوره ی مبارکه ی قدر اساساً در پی تبیین زمان حقیقی ست و اگر کسی با توجه و تعمق این سوره را قرائت کند به مراتب قابل توجهی از سیر در زمان نائل می شود. البته توصیه به خواندن این سوره منحصر به رکعت اول نمازهای پنجگانه نیست و دستورات مختلفی برای قرائت این سوره وجود دارد. جامع ترین تعریفی که از زمان حقیقی در این سوره بیان می شود این است که کیفیت و بلکه ماهیت این زمان فرامادی و فرازمینی است و با ادراکات بشری و حواس جسمانی قابل درک نیست .

نکته مهم بعدی در خصوص زمان حقیقی که در این سوره به آن اشاره ی صریح شده این است که ارتباط با زمان حقیقی یا حقیقت زمان از طریق شب ممکن است و آنچه از زمان حقیقی در زندگی انسان بر روی زمین تجلی می کند در قالب یک شب کامل است که 12 ساعت خواهد بود. ارزش این 12 ساعت بیشتر -کیفی تر- از 1000 ماه بیان شده و به عبارتی ارزش زمانی هر یک از این ساعت ها حداقل 7 و حداکثر بیش از 8 سال است. بنابر این فرض که عمر اعطایی خداوند به مؤمن 70 سال است ، پس یک مؤمن حقیقی عمری معادل 378 هزار سال عمر یک فرد معمولی است .

به عنوان گریز ، حدیث مستندی در شرح حالات پیامبر اعظم در معراج وجود دارد که هنگامی که ایشان مترصد بازدید از طبقات جهنم بودند، سنگی از لبه ی جهنم و بالاترین سطح آن جا رها شد و بعد از 70 سال به "ویل" یعنی پایین ترین نقطه ی جهنم اصابت کرد که آتش زیادتری ایجاد شد و اهل جهنم بیش از قبل اذیت شدند؛ جبرئیل در توضیح این اتفاق گفت: فردی از امت شما که منافق بود و در دل ایمانی نداشت در 70 سالگی مرد و روند سقوطش به نهایت رسید.

این توصیف درحالی ست که مطابق شواهد عینی و تاریخی کل سیر معراج نبی مکرم، کمتر از 1 ثانیه طول کشید که فقط در بخش بسیار کوتاهی از آن سیر عمر یک انسان 70 ساله از ابتدا تا انتها را ایشان عیناً ملاحظه فرمودند.

نکته ی بعدی سوره ی مبارکه ی قدر در خصوص زمان حقیقی این است که اگر طالب درک ملائکه و اعظم و برتر آنها یعنی "روح" هستید، می بایست در زمان حقیقی سیر کنید تا امکان حضور آن ها فراهم شود چرا که این موجودات عالی امکان حضور در ظرف بسیار کوچک و محدود دنیا را ندارند.

این سیر ملکوتی در هنگامه ی صبح صادق و همانند کل نماز، با "سلام" به پایان می رسد و از آن پس هر کس هرچه را در شب دریافت کرده مورد استفاده قرار خواهد داد. چه منظور از این روز، یک روز عادی زندگی باشد و چه کل زندگی و چه مطلق معنای روز !

پس از این نکات می توانیم اینطور برداشت کنیم که انسان کامل محدود در هیچ مکانی نیست و اساساً در بستر زمان زندگی می کند و برای ارتباط با او و درک شخصیت حقیقی و ملکوتی او باید نسبت به درک زمان تلاش کنیم. و این مهم صرفاً در شب میسر می شود که "تا شب نروی روز به جائی نرسی" !

یک نکته و برداشت کلی دیگر از این سیر ملکوتی که با خواندن این سوره حاصل می شود، این است که در همه ی عمر ما و یا هرسال یک بار، شبی مقرر شده که سرنوشت و برنامه زندگی ما نمود عینی و زمینی پیدا می کند. بنابراین کل زندگی ما در یک شب یعنی 12 ساعت فشرده شده و عملی شدن و زندگی کردن این برنامه فشرده یکسال یا یک عمر-70سال قمری- طول می کشد . پس خواندن این سوره دقیقاً می تواند همین روند را برای انسان ایجاد کند. یعنی تلاش 12 ساعته نتیجه ای برابر با یک عمر خواهد داشت. البته 12 ساعت در شب آنهم با سیر در زمان!