اسرار نیت و تکبیرة الاحرام
باید بدانیم نماز یک موجود زنده است و تا موقعی که نتوانیم مثل یک موجود زنده و معنوی با آن ارتباط برقرار کنیم ، درک بالایی از نماز پیدا نخواهیم کرد . باید نماز را دوست بداریم. چه اصل نماز که نماز کامل است و چه نمازهای خودمان که ممکن است مشکلاتی داشته باشد . همین که نماز باعث آرامش ما می شود ، مناقع جسمی و روانی زیادی برایمان دارد و از همه مهمتر اینکه ارتباط ما را با خدا وصل می کند.این یعنی اولا ً نماز موجود زنده است، ثانیا ً فعال و رساناست. پس باید از آن قدردانی کنیم و دوستش بداریم .
از این مقدمه ی کوتاه می خواهم این استفاده را بکنم که رعایت آداب و نکات نماز می تواند به نیت های مختلفی انجام شود و هرکس ممکن است به یک قصد و نیت به دنبال کامل کردن نمازش باشد اما بهتر است بدانیم بهترین نیت و قصد برای کامل کردن نماز، قدردانی از نماز و اعلام دوست داشتنش است . ما وقتی کسی را دوست داریم سعی می کنیم حدود و حقوقش را رعایت کنیم. به او احترام بگذاریم. در هر چیزی برایمان اولویت داشته باشد. همه ی کارهایمان را با او تنظیم کنیم. به او فکر کنیم. از او دفاع کنیم. به او بنازیم . همه ی این حالات را می شود و باید نسبت به نماز هم داشته باشیم. اگر توانستیم چنین رابطه ی قلبی و عاطفی با نماز برقرار کنیم ، بسرعت نماز هم محبت خودش را به ما نشان می دهد و عملاٌ ما وارد دنیای معنوی متفاوتی می شویم. کاری که با خواندن کتاب های عرفانی ممکن نیست . بی شک قوی ترین عامل در این عالم عشق و محبت است . و قوی ترین ارتباط هم ارتباط عاشقانه و بر اساس محبت است . پس ارتباطمان را با نماز از راه دوست داشتن محکم کنیم تا نماز هم به قلب ما و بعد به اعضاء و جوارح ما وارد بشود . ممکن است ما سالها برای درست کردن نمازمان تلاش کنیم اما نماز موقعی درست و مؤثر می شود که بطور واقعی و نه از روی اجبار یا ادا در آوردن درست شود. پس نماز را دوست داشته باشیم و به آن فکر کنیم .
البته قصد ندارم که فعلا ً سطح بحث بالاتر برود اما به عنوان یک اشاره ی کوتاه می گویم که حقیقت نماز یعنی انسان کامل و امام . پس بیشتر به آن عشق بورزیم. بیشتر به آن توجه و فکر کنیم .
درباره اسراری که در اذکار نماز -واجب و مستحب- هست مطالب و موارد بسیار زیاد است و قطعا ًدر چنین فضایی امکان بیان کاملش نیست اما به اختصار مهمترین ها و کاربردی ترین ها را با هم مرور می کنیم .
نماز با طهارت شروع می شود که طهارت سه سطح ظاهری و سه سطح باطنی دارد .
اولین سطح از طهارت قبول داشتن خداست .
دومین سطح ، طهارت بدن از نجاسات مختلف است .
سومین هم وضوست .
سه سطح طهارت باطنی هم داریم که فعلا ً از بحث ما خارج است که پاک بودن قلب از کفر و فسق و عصیان است.
برای نماز واجب است وضو بگیریم. پس وضوی واجب مد نظر است که موقع نیت باید به آن توجه داشته باشیم. اما از نظر معرفتی یک اصل مهم در نیت وضو وجود دارد که بسیار راهگشاست . آنهم این که در یک عبارت کوتاه در ابتدای وضو گرفتن بگوییم "خدایا من با این وضو ظاهرم را تطهیر می کنم تو هم باطنم را تطهیر کن".
این جمله چکیده ی دعای وضوست که از دعاهای بسیار زیباست . و بسیار هم موثر است . بخاطر کمتر گرفته شدن وقت وارد جزئیات وضو نمی شوم و مشخص است که باید وضو بدرستی و مطابق شرایطش گرفته شود .
بعد از وضو بحث اذان و اقامه مطرح است که می شود گفت در این دو ، مجموعه عقاید اصلیمان را مرور می کنیم و با اینکار اعلام می کنیم مسلمان و مؤمن هستیم و نماز می خوانیم . چون ممکن است برخی نماز بخوانند اما مؤمن نباشند. مثلا سر مسائل کوچک و بزرگ با خدا درگیر شده و عدالت خدا را بخیال خودش زیر سوال برده و یا در بحث نبوت بسادگی جک های زشتی که در خصوص انبیاء هست را نقل می کند و از این دست موارد؛ بعد از روی عادت یا مسائل دیگر نماز هم می خواند .
اینطور نمازخواندن یعنی نماز بدون ایمان. پس وقتی ما با توجه، اذان یا اقامه می گوییم ، با مرور عقایدمان و بیان دوباره ی آنها اعلام می کنیم که مؤمن هستیم و نماز می خوانیم. به عبارت ساده و عامیانه قبل از نماز کدورت ها را کنار می گذاریم .
مورد بعدی که باید اشاره شود درباره ی نیت نماز است.
بطور معمول برای نماز خواندن می شود نیت های مختلفی داشت . یکی از روی عشق و علاقه می خواند ،یکی از روی نیاز ، یکی چون واجب است نماز می خواند ، همه ی این ها هم درست و بدون اشکال است . اما نیتی که کامل است و همه ی این ها را در دل خودش دارد ، ساده تر اما دقیق تر است و خوبست کمی روی آن فکر کنیم تا به آن برسیم. نیت و قصد ما از خواندن نماز باید ایجاد رابطه با خدا باشد. کمیت و کیفیت رابطه هم مد نظر نیست. یعنی وقتی می خواهیم نماز بخوانیم به زبان ساده بگوییم : «خدایا قصد من از نماز خواندن این است که بگویم ارتباطم را با تو قطع نکرده ام»
همین . این نیت همه نیتهای دیگر را در دل خودش دارد و بسرعت راه ارتباط را باز و هموار می کند.
ذهن حالت خاصی به خودش می گیرد و نماز جهتدار و هدفمند می شود. نه بدهکاری در آن هست و نه طلبکاری .
یک واقعیت و حقیقت آشکار است که خیلی وقت ها ما از آن غفلت می کنیم .
قبل از ورود به نماز ناچار به درست کردن این مقدمات هستیم وگرنه وقتی وارد نماز بشویم ، حرکات و اذکار نماز با هر کیفیتی هم که باشد نفع چندانی ندارد. بیشترین سعیمان باید این باشد که بتوانیم وارد نماز بشویم. آن حس سبکبالی ، تقرب ، راحتی با خدا ، جدا شدن از دنیا و مشکلاتش ، و... را درک کنیم .
ما در آغاز نماز و نخستین کلمه ای که می گوییم "الله اکبر" این چه معنایی می تواند داشته باشد که وقتی هنوز نماز رو شروع نکرده ایم به بزرگی خدا اعتراف می کنیم؟
اول این که در وادی اذکار، ذکر "الله اکبر" رمز ورود محسوب می شود و هر در و قفلی را باز می کند.
دوم اینکه در همان ابتدا اعلام می کنیم که در هر شرایطی تو از همه بزرگتری .
این معنیش این است که من کوچکترینم . پس اگر نماز خوبی هم خواندم جوگیر نمی شوم. دچار عجب و کبر نمی شوم .
سوم اینکه همه نیروهای منفی عالم خصوصا شیطان با یک کلمه مشکل اساسی دارند و به هیچ وجه توان مقابله با آن را ندارند آنهم کلمه ی "الله" .
خداوند اسامی مختلفی دارد و در زبانهای مختلف به شکل های مختلفی بیان و تلفظ می شود اما کلمه ی "الله" با همین نگارش و همین تلفظ عربی ضد شیطان و همه ی نیروهای منفی ست .
پس وقتی نماز را با الله اکبر آغاز می کنیم ، شیطان و همه ی نیروهای منفی را سرکوب می کنیم .